Στις 13 Απριλίου 2024 το Ιράν επιτέθηκε στο Ισραήλ στέλνοντας ομάδα από drones και βαλιστικούς πυραύλους. Η επίθεση καλύφθηκε εκτενώς από μέσα ενημέρωσης και δελτία ειδήσεων ενώ κυκλοφόρησαν και πολλές αναρτήσεις στα social media με υλικό που δεν ήτα σχετικό με το Ισραήλ ή έδειχνε γεγονότα που έλαβαν χώρα στην επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023. Στο πλαίσιο της αρχικής δημοσίευσης υλικού για την επίθεση κυκλοφόρησε και ένα βίντεο το οποίο υποτίθεται πως δείχνει την στιγμή της επίθεσης του Ιράν στο Ισραήλ. Ωστόσο το βίντεο, το οποίο προβλήθηκε και σε έκτακτο δελτίο ειδήσεων, δεν είναι πραγματικό.
Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: tvopen.gr
Παράδειγμα σχετικής αναπαραγωγής του ισχυρισμού στα social media βρίσκεται αρχειοθετημένο εδώ.
Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός
Το βίντεο προβλήθηκε, μεταξύ άλλων, και στο έκτακτο δελτίο ειδήσεων του Open TV στις 14 Απριλίου 2024. Συγκεκριμένα τα πλάνα εμφανίζονται στις 1:36 π.μ. με τον Νίκο Στραβελάκη, ο οποίος παρουσιάζει το δελτίο, να λέει χαρακτηριστικά:
Θα διακόπτω όποτε έχουμε νέα εξέλιξη. Έχουμε νέο βίντεο από την επίθεση των φιλοιρανών της Χεζμπολά από τον νότιο Λίβανο στο βόρειο Ισραήλ. Να ακούσουμε. Βλέπετε τι γίνεται, κόλαση. Σειρήνες που ηχούν. Έχει ενεργοποιηθεί η ισραηλινή αεράμυνα, έχει κλείσει εκεί ο εναέριος χώρος του βόρειου Ισραήλ και βροχή από ρουκέτες και drones από τις δυνάμεις της φιλοιρανικής χεζμπολα στον νότιο Λίβανο κατά του βόρειου Ισραήλ.
Ανάλυση του ισχυρισμού
Η επίθεση στο Ισραήλ στις 13 Απριλίου 2024 ήρθε ως απάντηση του Ιράν στην πυραυλική επίθεση του Ισραήλ στην πρεσβεία του Ιράν στην Συρία στις 2 Απριλίου 2024 η οποία είχε ως στόχο τον Mohammad Reza Zahedi, στρατηγό των δυνάμεων Quds της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς του Ιράν, και στην οποία σκοτώθηκαν 16 άλλοι άνθρωποι. Στο πλαίσιο της επίθεσης στάλθηκαν πάνω από 200 πύραυλοι και drones τα οποία χτύπησαν, με βάση τις αρχικές αναφορές, κατεχόμενες περιοχές των Golan Hights και της ερήμου Negev.
Σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Tasnim ένας από τους βασικούς στόχους της επίθεσης ήταν η αεροπορική βάση από την οποία το Ισραήλ εκτέλεσε την επίθεση στο ιρανικό προξενείο. Η επίθεση και οι αναφορές για τις εξελίξεις γύρω από το ζήτημα καλύφθηκαν και συνεχίζουν να καλύπτονται από διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Στο πλαίσιο των αρχικών αναφορών για την επίθεση, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση σχετικών αναρτήσεων στα social media. Πολλές από τις αναρτήσεις περιέχουν βίντεο από ανθρώπους που βρίσκονται στο πεδίο και κατέγραψαν τις στιγμές της επίθεσης και τις αναχαίτησης των πυραύλων από τα αντιπυραυλικά συστήματα του Ισραήλ. Ωστόσο, μαζί με τα πραγματικά βίντεο κυκλοφόρησαν και πολλά βίντεο που είτε δεν είχαν καμία σχέση με την επίθεση στο Ισραήλ ή προέρχονταν από την επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023.
Χρησιμοποιώντας το εργαλείο InVid διαχωρίσαμε το εξεταζόμενο βίντεο στα επιμέρους καρέ του και με αυτά κάναμε αντίστροφη αναζήτηση εικόνας η οποία μας οδήγησε στο αρχικό βίντεο. Πρόκειται για βίντεο που ανέβασε ο animator Borisao Blois στο YouTube στις 30 Οκτωβρίου 2021 με τίτλο “Θέλετε να μάθετε πώς θα ήταν να βρίσκεστε στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο; Αυτό το βίντεο είναι για εσάς”. Το βίντεο περιέχει πλάνα τα οποία δείχνουν τον θεατή στο πρώτο πρόσωπο να βιώνει καταστάσεις από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ωστόσο όλο το βίντεο είναι δημιουργημένο με λογισμικό 3D animation.
Στη συνέχεια βλέπουμε σύγκριση μεταξύ του αρχικού βίντεο και των πλάνων από το Open TV.
Το ίδιο βίντεο μάλιστα είχε χρησιμοποιηθεί από αναρτήσεις το 2022 και παρουσιάστηκε ως συλλογή πλάνων στο πλαίσιο του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Συμπέρασμα
Το βίντεο που παρουσιάστηκε από αναρτήσεις στα social media και από δελτίο ειδήσεων στις 14 Απριλίου 2024 ως πλάνα από την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ είναι στην πραγματικότητα βίντεο 3D animation το οποίο δημοσιεύθηκε αρχικά το 2021. Το ίδιο βίντεο έχει χρησιμοποιηθεί ξανά το 2022 στο πλαίσιο παραπληροφόρησης αναφορικά με την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.
