Ψευδής ο ισχυρισμός για μελέτη που απέδειξε πως τα εμβόλια mRNA σκότωσαν περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι έσωσαν

Ισχυρισμός που αναπαράγεται από μέσα ενημέρωσης και λογαριασμούς στα social media κάνει λόγο για μελέτη η οποία υποτίθεται πως τεκμηρίωσε ότι τα εμβόλια mRNA κατά της COVID-19 σκότωσαν περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι έσωσαν. Ωστόσο, η εξεταζόμενη μελέτη εμφανίζει σημαντικά προβλήματα ενώ η συνολική επιστημονική βιβλιογραφία δεν επιβεβαιώνει το εν λόγω συμπέρασμα.

Αναπαραγωγές των ισχυρισμών σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια: bankingnews.gr, choratouaxoritou.gr

Παραδείγματα σχετικών αναπαραγωγών του ισχυρισμού βρίσκονται αρχειοθετημένα εδώ, εδώ και εδώ.

Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός

Ανάλυση του ισχυρισμού

Τα προβλήματα με το περιοδικό και την συντακτική ομάδα

Η μελέτη στην οποία αναφέρονται τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cureus στις 24 Ιανουαρίου 2024¹Mead, M. Nathaniel, et al. “COVID-19 mRNA Vaccines: Lessons Learned from the Registrational Trials and Global Vaccination Campaign.” Cureus, vol. 16, no. 1, 24 Jan. 2024, doi:10.7759/cureus.52876.. Η εν λόγω έρευνα αποτελεί “narrative review”, το οποίο σημαίνει ότι εξετάζει στοιχεία από άλλες δημοσιεύμενες μελέτες που καλύπτουν ένα ευρύ θέμα, στην προκειμένη περίπτωση την επίδραση των εμβολίων mRNA στην ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, σε αντίθεση με συστηματικές ανασκοπήσεις της βιβλιογραφίας ή μετα-αναλύσεις τα narrative reviews εμφανίζουν μεγαλύτερο βαθμό επιρρέπειας σε προκαταλήψεις των συγγραφέων καθώς δεν έχουν συγκεκριμένο πρωτόκολο για την συλλογή και αξιολόγηση των μελετών που εξετάζονται.²Nundy, S., Kakar, A., Bhutta, Z.A. (2022). Systematic, Scoping and Narrative Reviews. In: How to Practice Academic Medicine and Publish from Developing Countries?. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-16-5248-6_29

Στην συγγραφική ομάδα της μελέτης εντοπίζονται τουλάχιστον 3 αντιεμβολιαστές με εκτενές ιστορικό διασποράς ψευδοεπιστημονικών ισχυρισμών, κυρίως την περίοδο της πανδημίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι Mark Mead, Peter McCullough και Steve Kirsch. Μάλιστα, λόγω εντοπισμού σοβαρών μεθοδολογικών σφαλμάτων και εξαγωγής συμπερασμάτων τα οποία δεν στηρίζονταν σε στέρεα δεδομένα, η μελέτη εν τέλει ανακλήθηκε.

Επίσης είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι το περιοδικό Cureus, παρότι έχει δημοσιεύσει σημαντικές μελέτες ανά τα χρόνια, έχει δεχθεί αμφισβήτηση της αξιοπιστίας του σε σημαντικό βαθμό λόγω της διαδικασίας γρήγορης δημοσίευσης μελετών. Σχετική εξέταση στοιχείων για την ποιότητα του Cureus και ενός ακόμα περιοδικού, του OncoTarget, από το Πανεπιστήμιο του Emory κατέληξε στο ότι το Cureus εμφανίζει στοιχεία “predatory” περιοδικού. Όπως έχουμε εξηγήσει και σε προηγούμενα άρθρα μας περιοδικά και εκδοτικοί οίκοι που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία δημοσιεύουν πρακτικά κάθε μελέτη με το ανάλογο αντίτιμο με ελάχιστο ή και καθόλου έλεγχο στην αξιοπιστία των στοιχείων και της μεθοδολογίας.

Τα προβλήματα με τα στοιχεία της μελέτης

Ελέγχοντας και τις παραπομπές που χρησιμοποιούνται από τους συγγραφείς στην επίμαχη μελέτη εντοπίζονται πολλές αναφορές σε μελέτες με σημαντικά προβλήματα μεθοδολογίας ή μελέτες που δημοσιεύθηκαν σε predatory περιοδικά.

Μια απο αυτές τις περιπτώσεις είναι η παραπομπή 26 σε μελέτη της Stefanie Sennef και του Peter McCullough η οποία κάνει λόγο για καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος λόγω των mRNA εμβολίων της COVID-19. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περοδικό Food and Chemical Toxicology το 2022³Seneff, Stephanie, et al. “Innate immune suppression by SARS-CoV-2 mRNA vaccinations: The role of G-quadruplexes, exosomes, and MicroRNAs.” Food Chem. Toxicol., vol. 164, 1 June 2022, p. 113008, doi:10.1016/j.fct.2022.113008. και, όπως τονίστηκε από σχετικά σχόλια πληθώρας ερευνητών, η μελέτη εμφανίζει σημαντικά μεθοδολογικά σφάλματα. Αυτά τα προβλήματα αναλύονται και σε επιστολή στον συντάκτη (letter to the editor)⁴Barrière, Jérôme, et al. “Letter to Editor “Innate immune suppression by SARS-CoV-2 mRNA vaccinations: The role of G-quadruplexes, exosomes, and MicroRNAs”: Important concerns on the validity of this article.” Food Chem. Toxicol., vol. 178, 1 Aug. 2023, p. 113897, doi:10.1016/j.fct.2023.113897. που συνέταξε ομάδα ερευνητών και την οποία δημοσίευσε το περιοδικό Food and Chemical Toxicology. Μεταξύ των προβλημάτων ήταν η χρήση δεδομένων από εμβόλια τα οποία δεν ήταν τεχνολογίας mRNA για να γίνει συσχέτιση μεταξύ των εμβολίων mRNA και εικαζόμενων επιπτώσεων στο ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης σημειώθηκε χρήση μελετών περιπτώσεων για να γίνει αιτιώδης συσχετισμός μεταξύ λήψης εμβολίων mRNA και ανάπτυξης λεμφώματος.

Εξίσου προβληματική είναι η περιπτωση της παραπομπής 49 σε μελέτη του J. Bart Classen στο περιοδικό Trends in Internal Medicine. Το εν λόγω περιοδικό ανήκει στον εκδοτικό οίκο SciVision ο οποίος βρίσκεται σε λίστα predatory εκδοτών Όπως έχουμε εξηγήσει και σε προηγούμενα άρθρα μας περιοδικά και εκδοτικοί οίκοι που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία δημοσιεύουν πρακτικά κάθε μελέτη με το ανάλογο αντίτιμο με ελάχιστο ή και καθόλου έλεγχο στην αξιοπιστία των στοιχείων και της μεθοδολογίας. Ο ίδιος ερευνητής έχει ισχυριστεί ότι τα εμβόλια της COVID-19 σχετίζονται με ανάπτυξη νόσου prions και οδηγούν σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, πέραν του ότι η μελέτη του δημοσιεύθηκε σε περιοδικό που ανήκει στον ίδιο predatory εκδοτικό οίκο, τα συμπεράσματα του στηρίζονται στον ισχυρισμό ότι τα mRNA μόρια των εμβολίων μπορούν να επάγουν μετατροπή συγκεκριμένων πρωτεϊνων σε μορφές που οδηγούν στην νόσο prions. Σε κανένα σημείο της μελέτης ωστόσο δεν παρέχεται η τεκμηρίωση για τον εν λόγω ισχυρισμό είτε πρωτογενώς ή μέσω παραπομπή σε άλλη μελέτη που απέδειξε αυτή τη δράση εργαστηριακά.

Υπάρχουν τουλάχιστον 12 περιπτώσεις παραπομπής σε αντίστοιχες μελέτες με σημαντικά μεθοδολογικά σφάλματα για τεκμηρίωση ισχυρισμών που γίνονται στην εξεταζόμενη έρευνα.

Τι δείχνει η βιβλιογραφία για τα εμβόλια της COVID-19

Αρχικά, ο ισχυρισμός των εξεταζόμενων δημοσιευμάτων ότι τα mRNA εμβόλια κατά της COVID-19 τα οποία κυκλοφορούν με άδεια από το 2021 αποτελούν πειραματικά σκευάσματα είναι πλήρως αβάσιμος. Το εμβόλιο Comirnaty των Pfizer/BioNTech πέρασε από σειρά προκλινικών και κλινικών δοκιμών⁵Mulligan, Mark J., et al. “Phase I/II study of COVID-19 RNA vaccine BNT162b1 in adults.” Nature, vol. 586, no. 7830, Oct. 2020, pp. 589-93, doi:10.1038/s41586-020-2639-4.⁶Polack, Fernando P., et al. “Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine.” N. Engl. J. Med., 31 Dec. 2020, doi:10.1056/NEJMoa2034577., τα στοιχεία των οποίων εξέτασε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) πριν δώσει την άδεια υπό όρους στα τέλη Δεκεμβρίου του 2020. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του εμβολίου οι οποίες τεκμηριώθηκαν και από τις περιοδικές αναφορές του EMA (οι οποίες συμπεριλάμβαναν και στοιχεία φαρμακοεπαγρύπνησης από την έναρξη της χορήγησης στον γενικό πληθυσμό) οδήγησαν εν τέλει και στην χορήγηση της πλήρους άδειας κυκλοφορίας το 2022 η οποία περιλάμβανε και όλες τις νέες εκδόσεις του εμβολίου για την κάλυψη από νέα στελέχη του ιού SARS-CoV-2.

Αναφορικά με τον ισχυρισμό ότι τα εμβόλια κατά της COVID-19 σκοτώνουν περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι προστατεύουν, η συνολική βιβλιογραφία δεν επιβεβαιώνει αυτή τη θέση. Συγκεκριμένα, το ισοζύγιο ρίσκου οφέλους κλίνει σημαντικά υπέρ του εμβολιασμού σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2023 στο περιοδικό American Journal of Epidemiology.⁷Kitano, Taito, et al. “Risk and Benefit of mRNA COVID-19 Vaccines for the Omicron Variant by Age, Sex, and Presence of Comorbidity: A Quality-Adjusted Life Years Analysis.” Am. J. Epidemiol., vol. 192, no. 7, 7 July 2023, pp. 1137-47, doi:10.1093/aje/kwad058. Αρχειοθετημένο εδώ. Μάλιστα, μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 στο περιοδικό Lancet⁸Watson, Oliver J., et al. “Global impact of the first year of COVID-19 vaccination: a mathematical modelling study.” Lancet Infect. Dis., vol. 22, no. 9, 1 Sept. 2022, pp. 1293-1302, doi:10.1016/S1473-3099(22)00320-6. και εξέτασε δεδομένα 185 χωρών για τον πρώτο χρόνο χορήγησης των εμβολίων, βρήκε συνολική πρόληψη 19.8 εκατομμυρίων θανάτων λόγω του εμβολιασμού για την COVID-19.

Τα στοιχεία, αντίθετα, δείχνουν ότι οι πλεονάζοντες θάνατοι στις εξεταζόμενες περιόδους οφείλονται στην ίδια την COVID-19 και όχι στον εμβολιασμό για την νόσο. Σχετική μελέτη στο British Medical Journal⁹Islam, Nazrul, et al. “Excess deaths associated with covid-19 pandemic in 2020: age and sex disaggregated time series analysis in 29 high income countries.” BMJ, vol. 373, 19 May. 2021, p. n1137, doi:10.1136/bmj.n1137. η οποία εξέτασε δεδομένα από 29 χώρες για το 2020 βρήκε 979,000 πλεονάζοντες θανάτους οι οποίοι σχετίζονταν άμεσα ή έμμεσα με την COVID-19. Αντίστοιχα αποτελέσματα είχε και μελέτη στο Nature¹⁰Msemburi, William, et al. “The WHO estimates of excess mortality associated with the COVID-19 pandemic.” Nature, vol. 613, no. 7942, Jan. 2023, pp. 130-7, doi:10.1038/s41586-022-05522-2. η οποία εξέτασε δεδομένα θνητότητας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για 110 χώρες για την περίοδο 2020-2021. Η μελέτη βρήκε συνολικά 14,830,000 πλεονάζοντες θανάτους λόγω της νόσου. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 στο περιοδικό European Journal of Epidemiology¹¹Alicandro, Gianfranco, et al. “A comprehensive analysis of all-cause and cause-specific excess deaths in 30 countries during 2020.” Eur. J. Epidemiol., vol. 38, no. 11, 1 Nov. 2023, pp. 1153-64, doi:10.1007/s10654-023-01044-x. εξέτασε δεδομένα θνησιμότητας από το 2011-2019 για να υπολογίσει τους πλεονάζοντες θανάτους εντός του 2020, καλύπτοντας 30 χώρες. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική αύξηση στους πλεονάζοντες θανάτους από ισχαιμικές καρδιακές νόσους, αγγειακά-εγκεφαλικά επεισόδια και διαβήτη σε πολλές από τις εξεταζόμενες χώρες. Επίσης, η ανάλυση έδειξε ότι οι 22 από τις 30 εξεταζόμενες χώρες εμφάνισαν σημαντική αύξηση στην συνολική θνησιμότητα, σημαντικό μέρος της οποίας αποδόθηκε στην COVID-19.

Συμπέρασμα

Η μελέτη που επιστρατεύεται από τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα προς υποστήριξη του ισχυρισμού ότι τα εμβόλια mRNA σκότωσαν περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι έσωσαν εμφανίζει σημαντικά προβλήματα. Πέραν του αντιεμβολιαστικού ιστορικού αρκετών εκ των συγγραφέων και του προβληματικού ιστορικού του περιοδικού στο οποίο δημοσιεύθηκε η μελέτη, η ανάλυση τους βασίστηκε στην χρήση μελετών με σοβαρά μεθοδολογικά σφάλματα και μελετών που δημοσιεύθηκαν σε predatory περιοδικά. Εξετάζοντας την συνολική βιβλιογραφία για το ζήτημα της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας των εμβολίων για την COVID-19, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα εμβόλια έσωσαν εκατομμύρια ζωές, ενώ στην πραγματικότητα η υπερβάλλουσα θνητότητα στην εξεταζόμενη περίοδο μεταξύ 2020 και 2022 αποδίδεται κατά βάση στην ίδια την COVID-19.

Στάμος Αρχοντής

Αρχισυντάκτης στο FactReview και fact-checker με βασικό αντικείμενο την επιστημονική αρθρογραφία και ανάλυση επιστημονικής παραπληροφόρησης.